Maandag 6 november 2023
Half vier, kwart voor vier, vier uur. Op deze tijdstippen trillen de wekkers bij de studenten van de MLI groep 2023. De studiereis naar Noorwegen begint. We treffen elkaar rond kwart voor 6 op Schiphol. Na een voorspoedige vlucht waar we het letterlijk warm van krijgen, landt het vliegtuig sneller dan gepland om 09.15 in Bergen. We verlaten het vliegveld in drie mooie auto’s om bij hotel Montana onze bagage af te leveren.
Universiteit van Bergen
Na een wandeling door Bergen waarbij de groep zich splitst, zijn we om half 2 bij de Universiteit van Bergen. Daar worden we zeer hartelijk ontvangen. Onder het genot van koffie, thee en heerlijke plaatselijke specialiteit – die smaken naar meer en Zeeuwse bolussen – voeren we een gesprek met de studieleider Endre, Hege, Ranveig van de teacher education centre en Merethe, docent van leerlingen in leeftijd van 16-19 jaar. We raken met elkaar in gesprek waarbij ons onderzoeksdoel, hoe burgerschap vormgegeven wordt op scholen in Noorwegen, aan de orde komt.
In het gesprek wordt het Noorse onderwijsonderwijssysteem toegelicht en vindt er een uitwisseling plaats over de overeenkomsten en verschillen over burgerschap in Noorwegen en Nederland. Als studieleider spreekt Endre veel docenten in opleiding uit verschillende onderwijsregio’s in Noorwegen. De studieleider controleert regelmatig zijn uitspraken door Merethe om een reactie te vragen. Zij licht zijn verhaal toe met praktijkervaringen. Endre geeft ons informatie over Burgerschapsonderwijs in Noorwegen, dat ons verrassende inzichten geeft.
De inhoud van het curriculum wordt door de Noorse overheid voorgeschreven. Elke religieuze school heeft enige mate van autonomie in het vormgeven van de overheidsdoelen. Tegelijk liggen bepaalde thema’s vast. Dit komt overeen met eerdere bevindingen in ons theoretisch kader. Dit is ook terug te vinden op de site van de Noorse overheid: Act relating to Primary and Secondary Education and Training (the Education Act) - Lovdata (geraadpleegd op 6 november 2023). De evolutietheorie moet bijvoorbeeld op christelijke scholen behandeld worden. De Noorse samenleving ziet zichzelf als christelijk en ook de scholen noemen zich zo. De Noorse samenleving is minder gefragmentariseerd dan de Nederlandse. De praktijk is dat de verschillende burgerschapsthema’s een plek krijgen binnen vakken die daarbij aansluiten. Er is geen apart vak Maatschappijleer, in tegenstelling tot Nederland. Om Endre te citeren: “It was supposed to be integrated.”
In Noorwegen zijn geen docentenbeurzen beschikbaar voor mensen die in het onderwijs willen werken. Dit is ook minder noodzakelijk dan in Nederland, omdat studeren in principe gratis is. Per kwartaal is een student ongeveer € 100 kwijt. Wel zijn er een soort beurzen voor vakken waarin docententekorten zijn.
Op de deelvraag over hoe socialisatie vorm krijgt in Noorwegen gaf Merethe aan dat dit vooral in het gedrag van leerlingen terug te zien is.
Merethe komt met een uitnodiging om een bezoek aan haar school te brengen op donderdagmiddag. We zullen een rondleiding door de school krijgen en een gesprek met de teamleider. Dit bezoek is een extra bovenop onze geplande bezoeken, maar we gaan er graag op in!
We kunnen gebruikmaken van de data van het semigestructureerd interview dankzij het ondertekenen van een informed-consent-formulier, ondertekend door Endre namens de organisatie.
Voorlopige conclusies
Onze voorlopige conclusies t.a.v. de onderzoeksvraag zijn:
Burgerschapsvorming is geen separaat vak, maar wordt verdeeld onder de verschillende vakken van het curriculum;
Er worden geen reguliere lessen burgerschap gegeven, maar scholen geven invulling aan burgerschap door themavakken;
De thema’s worden gekoppeld aan de vakken waar deze het beste bij passen. Het thema statistiek wordt bijvoorbeeld gegeven bij het vak wiskunde en democratie bij geschiedenis;
Er is geen opleiding tot burgerschapsdocent;
De docent die wij gesproken hebben gaf aan dat niet alle docenten in haar omgeving zich bekwaam voelen om burgerschapsthema’s goed vorm te geven.
Na de avondmaaltijd hebben we de dag onder leiding van de dagvoorzitters Just en Walter geëvalueerd. We keken terug op een mooie start van de studiereis. Een verbeterpunt in het dagprogramma zou kunnen zijn dat iets meer duidelijkheid bij de vrije tijd helderheid kan geven. Hierin zouden de dagvoorzitters nog meer hun rol kunnen pakken. Het is prima dat iedereen zijn eigen keuzes maakt tijdens deze momenten, maar dit kan nog beter afgestemd worden.
Voor de details van de terugblik verwijzen we naar de ‘dagreflecties’ op de site.
Geschreven door Benjamin en Ria
留言